Drukuj
Kategoria: regionalizm
Odsłony: 3110

altKaczmarczyk Władysław ps. „Zagłoba” – nauczyciel, do konspiracji wciągnął go Tadeusz Rzepecki. W roku 1940 otrzymał nominację oficerską. Po objęciu przez Franciszka Beczwarzyka dowództwa placówki B. CH. „Zygmunt II”, został zastępcą dowódcy placówki AK „Zygmunt I”. Był dowódcą I plutonu placówki AK „Zygmunt I”. W latach 1942 – 1945 uczestniczył w tajnym nauczaniu w Zakliczynie nad Dunajcem na poziomie podstawowym. Mieszkał w Domosławicach.

Kania Michał z Dzierżanin był dowódcą drużyny drugiej plutonu , którym dowodził Franciszek Niemiec. Był jednym z pomagających ukryć uprowadzony przez Kazimierza Gierszyńskiego samochód z dokumentacją zapory wodnej w Rożnowie. Samochód ukryto w należącym do niego lesie.

altKapura Sergiusz ps. „Wilk” (7. I. 1905 Grodno – 21. III. 1985 Cieszyn), porucznik. Podczas  kampanii wrześniowej 1939 roku walczył jako dowódca kompanii karabinów maszynowych 4 psp. Został ranny i 18 września w okolicach Rawy Ruskiej trafił do niewoli niemieckiej. W czasie transportu do Rzeszy, znalazł się w obozie przejściowym w Tarnowie,z którego uciekł. Zamieszkał w Pleśnej, gdzie został gajowym w lasach prywatnych Adama Bronikowskiego. Jednocześnie działał w konspiracji. Przeszedł cały szlak bojowy I batalionu "Barbara" 16 pp AK jako dowódca 3 kompanii piechoty AK "Regina", walczył między innymi w bitwie pod Jamną. Po demobilizacji batalionu 1 grudnia 1944 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Austrii. W sierpniu 1945 roku przedostał się do obozu wojskowego we Francji. Na początku 1946 roku powrócił do kraju. Mieszkał i pracował w Cieszynie.

Kądzielanka Zofia – uczestniczyła w tajnym nauczaniu w Zakliczynie nad Dunajcem.

Kasprzykowski Marian – mieszkaniec Zakliczyna nad Dunajcem. Udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu. Był dowódcą drużyny łączności przy placówce AK „Zygmunt I”.

Keil Georg Paul senior (1903 – 1980), dr medycyny pochodzący z Frankensteinu (obecnie Ząbkowice Śl.). W czasie wojny przez pewien czas był ordynatorem w niemieckim szpitalu „Św. Trójcy” w Tarnowie. Zbieg okoliczności sprawił, że w 1942 r. zetknął się z Józefą Budzyn –  Nowak, wówczas mieszkanką Kończysk k. Zakliczyna nad Dunajcem, poznał również jej męża Stanisława Nowaka „Dembrza” i przez niego oraz  Tadeusza Kolbergera – lekarza z Zakliczyna, wciągnięty został  do współpracy z miejscowym oddziałem BCH. Dr Keil dostarczał niedostępne wówczas lekarstwa i środki opatrunkowe. Leczył też Reginę Hudes żydowską   uciekinierkę z getta w Zakliczynie, przechowywaną  przez panią Marię Veihinger w dworze w Lusławicach. Partyzanci określali go kryptonimem „Doktorek”. Z końcem 1943 r. został odwołany  na Śląsk i wysłany jako lekarz wojskowy do Jugosławii. Tam dostał się do niewoli amerykańskiej i został osadzony w obozie przejściowym w Bawarii. Po zwolnieniu przedostał się na Śląsk, do rodziny w Ząbkowicach Śl. Władze polskie w 1946 r. zatrzymały go jako „nieodzownego fachowca” w Miejskim Szpitalu w Złotym Stoku. Z kolei od 1947 r. zatrudniony został dodatkowo jako konsultant w Miejskim Szpitalu /dawnym Bonifratrów w Ząbkowicach Śl./. Z początkiem 1957 r. wraz z rodziną wyemigrował do Niemiec. Osiedlił się w Monachium, tam praktykował. (L. Bosle, G.Keil, J.J. Menzel, E. G. Schulz /Hrsg./),” Nationalsozialismus und Wiederstand in Schlesien”, Schlesische Forschungen, Bd. 3.,Sigmmmmaringen 1989 ; Salwach E., Tichanowicz J., „Kronika Złotego Stoku w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej  lata 1945 – 1989”, rok 1946, punkt 14 /na stronie Gminy Złoty Stok (Samorządowy Portal Internetowy): http:www.inter.media.pl/nt-bin/zloty stok …; Piotr Głuchowski, Marcin Kowalski „Żyd miły z bliska” /w:/ „Duży Format” dodatek do Gazety Wyborczej z dnia 10.IX.2007 r.; Leszek A. Nowak „Doktor Keil z Frankensteinu albo Nowy Kandyd” (maszynopis niewydanej powieści ).

Kiełbasa Mieczysław „ps. „Kanarek” – pochodził z Pawęzowa, strzelec w I kompani „Wanda” I batalionu „Barbara” 16 pp AK. Zginął 25. IX. 1944 r. podczas boju na Jamnej. Są dwie wersje jego śmierci. Według relacji ludzi z Jamnej, partyzant w kolejarskim mundurze bronił Niemcom dostępu do lasu, powstrzymując ich gęstym ogniem karabinu maszynowego, aż ci zaszli go od tyłu i zabili rzucając granaty. Według drugiej wersji, miał wieczorem po ustaniu strzelaniny, pójść i spenetrować niemieckie stanowiska i już nie wrócić. Pochowano go w leśnej mogile w pobliżu gospodarstwa państwa Guśtaków  w Jamnej. Po zakończeniu wojny w 1945 r. jego ciało zostało ekshumowane i ponownie pochowane na cmentarzu w Jastrzębiej.

Kiżewski Piotr ps. „Żeńkowski” – inżynier pracujący na zaporze w Rożnowie, który przyczynił się w trakcie akcji „Mosty” do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.
 
Klasztor  Franciszkanów w Zakliczynie nad Dunajcem. Ważną rolę dla ruchu oporu spełniał położony na uboczu, w pobliżu lesistych wzniesień (Góra Dróżkowska, Biała Góra, Dembrza) klasztor zakliczyński. O. Józef Galas współpracujący z ruchem oporu dawał w nim schronienie potrzebującym. Ukrywali się w nim: pan Rynkiewicz /ponoć prokurator/, Władysław Tarłowski /Żyd o przybranym nazwisku, który miał być przed wojną dyrektorem kopalni na Śląsku/,Adolf Haber (pod nazwiskiem Halecki) – współwłaściciel Domu Bankowego H. Ripper i S – ka w Krakowie), Gerard Górnicki, dwaj spadochroniarze angielscy – porucznik i kapitan zrzuceni w związku z akcją wywiadowczą dotyczącą pocisków V2 i wielu innych. Ponadto w klasztorze przechowywano broń i środki medyczne. W klasztorze odbywały się też zebrania wojskowych grup konspiracyjnych zarówno z BCH jak i AK. Odbywały się tam też wykłady z teorii wojskowej, a także ćwiczenia. Cytuję za Janem Pasiecznikiem OFM: „Najczęściej – ze względów bezpieczeństwa  - owe zebrania szkoleniowe urządzano w co drugą niedzielę po sumie i w piątki Wielkiego Postu w rozmównicy klasztornej. Uczestnicy przychodzili w tym samym czasie co wierni na nabożeństwo, a po jego zakończeniu wychodzili razem ze wszystkimi. W takich przypadkach liczba uczestników konspiracyjnych zebrań dochodziła do 20 i 30 osób. Szkolenie mniejszych grup odbywało się w niedużych pomieszczeniach, na przykład w celi obok chóru organowego. Zajęcia praktyczne żołnierzy AK prowadził m. in. wspomniany już Gerard Górnicki – plutonowy i kapral Franciszek Grabek ze Stróż. Szkoleniem grup BCH zajmował się w r. 1943 „jakiś sierżant z Dzierżanin, a w roku następnym Zbigniew Warysz, żołnierz AK, który chociaż nie miał stopnia wojskowego, ale jako należący już dłużej do organizacji został :oddelegowany z AK do szkolenia Batalionów Chłopskich organizujących się na tutejszym terenie. Byli to chłopcy z Lusławic, Kończysk, Zawady Lanckorońskiej czy innych sąsiednich miejscowości. Zajęcia praktyczne, szczególnie musztrę, odbywano wieczorami między innymi w stodole klasztornej lub w ogrodzie. Zajmował się tym Czesław Tokarz lub Tadeusz Łazarek oraz wspomniany sierżant, który pod osłoną nocy „przyjeżdżał niekiedy ubrany po wojskowemu”. W programie nocnych ćwiczeń było także „zdobywanie klasztoru”, urządzano więc skoki przez mur. Tutaj też odbywały się w latach 1943 – 1944 odprawy przed „zajęciami terenowymi”, przeprowadzanymi w lasach i okolicy Paleśnicy”. W klasztorze  mieszkali również wysiedleńcy skierowani przez władze gminne. Komenda obwodu AK w Brzesku na wypadek działań wojennych (w okresie powstania warszawskiego) przewidywała w pomieszczeniach klasztornych szpital dla kilkudziesięciu osób. W sierpniu, wrześniu i październiku 1944 r. w klasztorze mieścił się magazyn żywnościowy i punkt sanitarny dla żołnierzy AK. A wszystko to odbywało się pod okiem często kwaterujących w klasztorze Niemców, głównie oficerów i podoficerów. Klasztor miał również niebagatelny udział w tajnym nauczaniu. Patrz też hasło: „Tajne nauczanie”.
 
altKlasztor Sióstr Bernardynek w Kończyskach koło Zakliczyna nad Dunajcem. Okres wojny i okupacji niemieckiej odbił się też niekorzystnie na życiu zgromadzenia. Klasztor został poważnie obciążony wysokimi kontyngentami. W klasztorze z początkiem 1940 r. zamieszkało kilka osób wysiedlonych z Poznańskiego. Z kolei od roku 1941 często kwaterowali w nim żołnierze niemieccy. W grudniu 1944 r. zamieszkały w klasztorze Siostry Wizytki z Jasła, znajdując w nim przytulisko na kilka tygodni. Przechodzący front nie wyrządził szkód ani kościołowi, ani klasztorowi. Przez pewien czas od lata 1945 r. zakwaterowani zostali  żołnierze sowieccy i polscy.

Kłusek Jan – podporucznik, mieszkaniec Stróż. Udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu. Był kolejnym dowódcą II plutonu placówki AK „Zygmunt I”.

Kobylański Aleksander ps. Wojciech” – właściciel majątku Janowice. W roku 1942 podczas okupacji niemieckiej został aresztowany, zwolniony, od roku 1943 ukrywał się we dworze w Olszowej, współpracując z komórką wywiadowczo – nadawczą. Zatrudniony był pozornie jako pracownik stajenny.

Kobyłecka Olga, przeszkolona sanitarnie w konspiracji, należała do sekcji sanitarnej prowadzonej przez Stanisławę Ligęzę.

Kokosza Stanisław ps. „Buk” (ur. 19. V. 1912 r. w Bujnem gmina Gródek nad Dunajcem, syn Jana i Alojzy. Od roku 1930 należał do Z.M.W. „Wici”, a następnie do S.L. W 1942 r. został zaprzysiężony przez Jana Oleksika, który był organizatorem B.Ch. Na terenie gminy Zakliczyn. Był dowódcą drużyny drugiej w trzecim plutonie, którego dowódcą był Paweł Guśtak.

altKolberger Tadeusz – dr medycyny  w Zakliczynie nad Dunajcem, chirurg, prowadził szkolenie sanitarne dla młodzieży przygotowywanej przy dworze w Olszowej do podoficerskiej szkoły małoletnich. Między innymi brał udział w ratowaniu Reginy Hudes – Żydówki, uciekinierki z getta w Zakliczynie nad Dunajcem. Utrzymywał kontakt z Georgiem Paulem Keilem – niemieckim lekarzem współpracującym z ruchem oporu. Podczas akcji „Mosty” obejmował opieką sanitarną oddziały ratujące elektrownię i zaporą w Rożnowie. Po wojnie zamieszkał w Środzie Śl. Prześladowany przez UBP popełnił samobójstwo.

Konturek Florian – nauczyciel, mieszkaniec Zakliczyna. Zaprzysiężony został do konspiracji przez Kazimierza Styrnę i Jana Wesołowskiego.

Kornaus Włądysław – pochodził z Pawęzowa, strzelec w I kompani „Wanda” I batalionu „Barbara” 16 pp AK. Po boju pod Jamną, w czasie nocnej, z dnia 25 na 26. IX. 1944 r. ewakuacji z okrążenia, ukrył się w stodole na terenie Jamnej, a rano został aresztowany przez Niemców. Najpierw osadzili go w więzieniu tarnowskiego gestapo, a następnie w więzieniu na Montelupich w Krakowie. Stamtąd ok. 15. XI. 1944 r. został przewieziony do obozu w Gross – Rosen i na koniec do AL. Gablonz – filii Gross – Rosen. Dalsze jego losy pozostają tajemnicą.

Kryszczuk Albert ps. „Skała” – był w drugiej połowie 1944 r. zastępcą Henryka Chrapusty – komendanta zakliczyńskiej placówki AK. Brał udział w akcji „Mosty” przyczyniając się do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.

Kosecki Władysław ps. „Zbyszko” – szef siatki wywiadu i łączności, który równocześnie był członkiem sztabu akcji „Mosty”, która między innymi przyczyniła się do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.

Kosowska Stefania – nauczycielka w Zakliczynie nad Dunajcem. Uczestniczyła w tajnym nauczaniu na poziomie podstawowym.

Kość Jacek – ojciec OFM, w latach 1943 – 1945 był gwardianem w Klasztorze Franciszkanów w Zakliczynie nad Dunajcem. Współpracował z ruchem oporu. Za jego kadencji w roku 1944 przeprowadzona została elektryfikacja kościoła i klasztoru.

Koza Michał  – cywilna ofiara rozstrzelana w dniu 2. VIII. 1944 r. podczas niemieckiego odwetu za partyzancką akcję pod kryptonimem „Turek”.

Kozar Jan ps. „Krzyk” – podporucznik, zastępca dowódcy 4 kompanii „Ewa” I batalionu „Barbara” 16 pp AK. Brał udział w bitwie pod Jamną.

altKozik Tadeusz ps. „Gruza” (7. II. 1925 Pleśna- 21. III. 1994 r. tamże),strzelec. W szeregi AK wstąpił w październiku z przydziałem do inspektoratu Tarnów. Do sierpnia 1944 przydzielony był do placówki „Prakseda” w Pleśnej. W czasie akcji „Burza” został zmobilizowany do I batalionu „Barbara” 16 pp AK, z przydziałem do pocztu dowódcy batalionu „Irena”. Przeszedł cały szlak bojowy batalionu, między innymi brał udział w bitwie na Jamnej. Po rozwiązaniu oddziału przeszedł do konspiracji w Pleśnej. Wielokrotnie był więziony zarówno przez hitlerowców jaki i przez komunistyczne władze PRL. Po amnestii, gdy w roku 1954 został zwolniony, nadal był prześladowany.

Krakowski Franciszek udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu.

Krakowski Szczepan udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu.

Krakowski Władysław – kapral, mieszkaniec Zawady. Do konspiracji wciągnął go inżynier Streer – agronom powiatowy z Brzeska. Był dowódcą drużyny I plutonu placówki Ak „Zygmunt I”.

Krapel Florian „Brzoza” – kierownik poczty w Zakliczynie nad Dunajcem. Był zastępcą Kazimierza Styrny dowódcy placówki ZWZ „Zofia” i oddziału AK „Zygmunt”.

Krogulski Zygmunt ps. „Lotnik” – żołnierz samodzielnego plutonu dywersyjnego, który działał w jesieni 1944 r. w okolicach wsi Brzozowa. W dniu 31. X. 1944 r.  dostał się do niewoli i wywieziony został do obozu w Gross – Rosen. Po wojnie powrócił do rodzinnej miejscowości. Patrz tez hasło: „Matula Zbigniew ps. „Radomyśl”.

Książek Mieczysław - do konspiracji wciągnął go Tadeusz Rzepecki. W roku 1940 otrzymał nominację oficerską.

Książek Stanisław ps. „Radek” – mieszkaniec Wesołowa, został wciągnięty do konspiracji przez Jana Wesołowskiego. Udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu. Był zastępcą dowódcy I plutonu placówki AK „Zygmunt I”.

Kucharski Zdzisław ps. „Bolek” – żołnierz AK. Między innymi brał udział w akcji „Mosty”, przyczyniając się do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.

Kumorek Katarzyna, przeszkolona sanitarnie w konspiracji, należała do sekcji sanitarnej prowadzonej przez Stanisławę Ligęzę.

Kumorek Władysław ps. „Krater”, „Kruk” (ur. 14. V. 1914 r., syn Józefa). Plutonowy, był żołnierzem zawodowym, służył w 19 pułku piechoty „O.L” armii gen. Władysława Langnera w obronie Lwowa. W 1937 r. został oddelegowany z Intendentury Wojskowej D.O.K. – VI – Lwów  i przeniesiony do 19 p. p. „OL” w celu odbycia przeszkolenia i praktyki w służbie liniowej. Równocześnie pełnił obowiązki jako referent kulturalno – oświatowy pułku. Po rozbrojeniu wstąpił do Z.W. Z. i jako emisariusz wrócił w rodzinne strony. W latach 1939 – 1942 r. działał przy Wojskowych Siłach Ochrony Powstania. W latach 1942 – 1943 zorganizował i został komendantem Gminnego Oddziału B.Ch. Od 1943 r. do zakończenia wojny działał przy komórce konspiracyjnej w dworze w Olszowej. Wraz z Janem Nadolnikiem opiekował się młodzieżą w wieku 15 – 17 lat, którą przygotowywano do podoficerskiej szkoły małoletnich służby liniowej i sanitarnej. Między innymi, ukrył on uprowadzony przez Kazimierza Gierszyńskiego samochód dyrektora budowy zapory w Rożnowie. Udostępniał swój dom na potrzeby ruchu oporu. Był dowódcą drużyny w III plutonie placówki AK „Zygmunt I”. Brał też udział w akcji ukrywania Reginy Hudes i jej siostry Salomei Ebenholz – uciekinierek z getta  w Zakliczynie n. Dunajcem.

Kupfer – prawnik zastrzelony przez Niemców kiedy ośmielił się dać wyraz swojego oburzenia z powodu bestialskiego postępowania podczas wysiedlania getta w Zakliczynie nad Dunajcem.

Kurków Antonina, przeszkolona sanitarnie w konspiracji, należała do sekcji sanitarnej prowadzonej przez Stanisławę Ligęzę.

Kurpacki – podporucznik artylerii, mieszkał w Wesołowie. Działał w ruchu oporu, przychodził do zakliczyńskiego klasztoru żeby tam spotykać się z Janem Połabskim z Zakliczyna.

Kusion Antonina ps. „Kraska” (ur. 27. V. 1917 r. w Rudzie Kameralnej, córka Jana i Joanny     z domu Zawisza. Zaprzysiężona została wiosną 1941 r. przez Władysława Kumorka. Między innymi, prowadziła pomocniczy punkt sanitarny w Woli Stróskiej na „Górkach”.

Kusion Julia – siostra Antoniny, Józefa i Stanisława. Przed wojną pracowała w szpitalu w Krakowie. Podczas okupacji niemieckiej mieszkała u siostry w Rudzie kameralnej. Nauczyła Antoninę podstawowych zasad ratownictwa medycznego. Ponieważ siostry mieszkały na skraju lasu zorganizowano u nich dodatkowy punkt sanitarny. Służbowo siostry podlegały kierownikowi punktu sanitarnego na „Mogile”.

Kusion Józef ps. „Knieja”, „Kask” (ur. 12. I. 1910 r. w Rudzie Kameralnej. Syn Jana i Aleksandry Bobrych). Podczas okupacji niemieckiej pracował jako gajowy na terenie Stróż, Borowej, Zdoni i Bieśnika, był też zastępcą leśniczego Mariana Zalasińskiego w lasach stróskich. Zaprzysiężony został w Z.W.Z przez Jana Nadolnika. Czynny był w konspiracji, szczególnie w lasach stróskich, gdzie pracowali i ukrywali się Żydzi. Pracowali oni również przy budowie bunkrów ziemnych usytuowanych w tych lasach. Bunkry służyły jako kwatery dla nich samych i dla partyzantów. Żydzi również poddawani tam byli szkoleniu wojskowemu. Owe ziemne bunkry zniszczone zostały przez Niemców po walce 5. X. 1944 r.

Kusion Stanisław, brat Antoniny, Julii i Józefa. Przed wojną służył w 19 pułku p. p. Lwów. W 1937 podjął pracę na Poczcie Głównej we Lwowie. Podczas okupacji  pełnił służbę w ambulansie pocztowym na linii Lwów – Kraków. Wtedy już podjął działalność w konspiracji. W 1942 r. został zatrzymany przez gestapo, ale udało mu się zbiec. Od tego czasu ukrywał się u Antoniny w Rudzie Kameralnej. Nadal jednak wypełniał zlecenia wyjazdów do Lwowa, w końcu rozpoznany przez szpicla został ponownie aresztowany by zaginąć bez śladu.

Kusion Tadeusz ps. „Gołąb” – mieszkaniec Rudy Kameralnej. Był czynnym członkiem ZWZ i AK. Dowódcą IV plutonu przy placówce AK „Zygmunt I”. Brał udział w akcji „Mosty” przyczyniając się do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.
       
Kuta Franciszek ps. „Bułat” (17. IX. 1910 Wola Rzędzińska – 27. XI. 1977Kup), podporucznik. Brał udział w kampanii wrześniowej, dostał się do niewoli niemieckiej, ale udało mu się szczęśliwie uciec. Od tego momentu włączył się do działań konspiracyjnych ZWZ. Został  dowódcą placówki AK "Genowefa" w Gumniskach. Prowadził kurs podoficerski i podchorążych AK. Po mobilizacji w ramach "Burzy" wraz z podwładnymi znalazł się w I batalionie 16 pp AK, z którym przeszedł cały szlak bojowy jako dowódca 2 kompanii piechoty AK "Grażyna". Między innymi brał udział w bitwie pod Jamną. Po zakończeniu wojny, w sierpniu 1945 roku podjął pracę jako p.o. leśniczego w Leśnictwie Katary (Nadleśnictwo Tarnów). Zagrożony aresztowaniem i poszukiwany przez UB wyjechał w 1946 roku na tzw. ziemie „odzyskane”.

Kwapień Stefania – nauczycielka w Zakliczynie nad Dunajcem, w latach 1939 – 1945 uczestniczyła w tajnym nauczaniu na poziomie podstawowym Słonej.

Kwaśniewski Piotr ps. „Klon” żołnierz AK, między innymi brał udział w akcji „Mosty” przyczyniając się do uratowania elektrowni i zapory w Rożnowie.

Kwiatkowski Stanisław – pracownik Urzędu Gminy w Zakliczynie. Działał w ruchu oporu. Był zastępcą Adama Charkiewicza w kierownictwie walki cywilnej.