Na Węgrzech dzień 20 sierpnia jest wielkim świętem narodowym.  W tym dniu przypada wspomnienie kanoniczne pierwszego króla Węgier św. Stefana. We wszystkich wsiach i miastach odbywają się wtedy uroczystości, które można określić jako Dzień Węgrów a forma organizacji takiej imprezy, to kompilacja dni miasta i dożynek nazywanych tutaj świętem pierwszego chleba.  Pisałem o tym wcześniej, że miasto partnerskie Gminy Zakliczyn – Jászfényszaru obchodzi w roku  2013 jubileusz 20 – lecia przywrócenia praw miejskich. Z tej okazji obchody były szczególnie uroczyste i dwudniowe. 19 sierpnia po godzinie 15 – tej rozpoczęły się one przed miejscowym Domem Kultury, skąd pochód złożony z władz samorządowych, zaproszonych gości oraz mieszkańców miasta udał się główną ulicą Szabadság w kierunku budynku Urzędu Miejskiego Jászfényszaru,  zatrzymując się „po drodze” przy oddanych do użytku inwestycji komunalnych. W roku 2013 ekipa burmistrz dr Marty Czéglédi szczyciła się wyremontowanymi budynkami komunalnymi w szczególności siedzibą Urzędu Miejskiego oraz władz samorządowych miasta (dwa oddzielne obiekty) oraz odnowionym centrum m.in. park obok kościoła oraz pomnik ofiar I wojny światowej w tymże parku i wybudowany przed siedzibą władz miasta pomnik króla Bëli IV.

W centrum, pomiędzy parkiem, budynkami Urzędu a kościołem powstały elementy małej architektury z altana koncertową i plenerowymi rzeźbami.  Kiedy pochód dotarł przed pomnik Bëli IV, rozpoczęły się główne uroczystości jubileuszowe z udziałem reprezentantów parlamentu węgierskiego, przedstawicieli rządu, delegacji zagranicznych (oprócz naszej delegacji na uroczystości  zostali zaproszeni  partnerzy z Rumunii i Ukrainy)  i mieszkańców miasta. Część oficjalna miała szczególnie uroczystą oprawę, wystarczy napisać że do jej poprowadzenia sprowadzono dziennikarkę z Budapesztu, choć i tak gwiazdą pierwszego planu była Pani Burmistrz.  Przy pomniku Króla dziewczynka w ludowym stroju prezentowała „klucz do miasta” a Huzar legendarny dla Jaszów Róg Lehela.  Po wystąpieniach i gratulacjach przedstawicieli władz centralnych, zaprezentowaniu sylwetki Bëli IV nastąpiło odsłonięcie jego pomnika. Nasza delegacja pod przewodnictwem burmistrza Jerzego Soski również pogratulowała jubileuszu i sukcesów Jászfényszaru, a na ręce burmistrz Czéglédi przekazała widok Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego z podpisami dyrektora ECMKP Adama Balasa oraz burmistrza Jerzego Soski, także okolicznościową statuetkę Gminy Zakliczyn i zaproszenie na 14. Święto fasoli. „Jesteśmy pod tak dużym wrażeniem zrealizowanych w Jászfényszaru inwestycji – mówił Jerzy Soska – że skracamy naszą wizytę o jeden dzień, aby jeszcze bardziej popracować w Zakliczynie." Wystąpienia mówców przeplatane były miniaturami artystycznymi, na które składały się recytacje patriotycznej poezji, utwory muzyczne w wykonaniu chóru i solistów. Wieczorem, gdy upał nieco zelżał, rozpoczęły się koncertu ; w altance przed siedzibą władz samorządowych wystąpili młodzi artyści (uczniowie konserwatorium muzycznego spod Budapesztu) w repertuarze składającym się z utworów należących do światowych standardów muzyki rozrywkowej, a na scenie przed Urzędem Miejskim stołeczni artyści zaprezentowali przeboje należące do światowego kanonu muzyki klasycznej.  Nieopodal ustawiono kilka namiotów biesiadnych, w których serwowano specjały kuchni węgierskiej.  Trzeba wiedzieć, że na potrzeby uroczystości zostały zamknięte dla ruchu kołowego centralne części głównych ulic miasta.  O godzinie 22 – giej ponad 10 minutowym pokazem fajerwerków zakończył się pierwszy dzień uroczystości.  Około północy wszystko zostało już posprzątane,  a ruch kołowy w centrum przywrócony.

Dzień drugi rozpoczął się msza świętą w intencji Ojczyzny o godzinie 8 – mej w miejscowym kościele katolickim. Świątynia była wypełniona, a władze samorządowe i goście władz miasta zajęli pierwsze ławki. Warto dodać, że po poświęceniu pomnika  Bëli IV przez proboszcza dzień wcześniej, członkowie stowarzyszenia ludowego przekazały księdzu obrusy na ołtarz z ręcznie haftowanymi motywami.  Obrusy te były już na ołtarzu głównym i bocznych podczas uroczystej mszy świętej nazajutrz.  Trzeba też dodać, że w 6 tysięcznym mieście w dni świąteczne zazwyczaj wiernych wystarczy do odprawienia jednej mszy.  Prawdopodobnie po tym wydarzeniu uczestnicy odpoczywali już ciesząc się świątecznym dniem, natomiast naszej delegacji gospodarze zafundowali wyjazd do stolicy Jazygi Jászbéreny , do tamtejszych obiektów sportowo - rekreacyjnych. Po obiedzie wróciliśmy do Jászfényszaru, by w miejscowym muzeum wziąć udział w uroczystości wypieku pierwszego chleba. Oprócz samego wypieku, do którego użyto plenerowego pieca  wybudowanego na dziedzińcu muzeum,  miejscowi artyści przedstawili jednoaktową komedię teatralną traktującą o tym, jak burmistrz namawiał do ożenku parę mieszczan i jaki był tego efekt.  Był też koncert pieśni ludowych i biesiadnych, w którym obowiązkowo wziąć musiała udział nasza delegacji. Solistami na miarę co najmniej festiwali małopolskich okazali się z naszej strony Honorowy Obywatel Gminy Zakliczyn Kazimierz Korman, Sekretarz Gminy – Janusz Krzyżak, a w chórkach nieźle radzili sobie Tomasz Damian i Stanisław Nadolnik.  Tymczasem burmistrz Jerzy Soska udzielał wywiadu telewizji „Trio Jasz”, a potem po zwiedzeniu budynku muzeum przyszła kolej na próbę „beczki.”  Takie urządzenia miejsca niewiele zajmują i choć z historią mają też niewiele wspólnego, to radości odważnym zwiedzającym przysparzają mnóstwo – nasi oczywiście też „beczkę” okiełznać postanowili.  Finałowym akcentem obchodów święta był koncert Zespołu Folklorystycznego „Iglice”.  To dzięki kontaktom „Iglic” i „Gwoźdźca”  pod koniec ubiegłego wieku została zapoczątkowana szersza współpraca pomiędzy  Jászfényszaru a Gminą Zakliczyn. Na witrynie internetowej miasta jest specjalna zakładka poświęcona  partnerstwu:    http://www.jaszfenyszaru.hu/testvervaros.html

Po godzinnym koncercie  poproszono na scenę państwa Agatę i Stanisława Nadolników by przypomnieć widowni o współpracy obu zespołów:  „Iglic” i „Gwoźdźca.”  Jeszcze tylko oficjalne spotkanie w siedzibie władz miasta, potem wspólna kolacja i wyjazd do Zakliczyna. W uroczystościach jubileuszowych w Jászfényszaru Gminę Zakliczyn reprezentowali: burmistrz Jerzy Soska, były burmistrz Kazimierz Korman, sekretarz Gminy Janusz Krzyżak, skarbnik Gminy Urszula Nowak, reprezentanci Rady Miejskiej w Zakliczynie; Dorota Wojtanowicz i Stanisław Nadolnik , prezes Zarządu Gminnego OSP Tomasz Damian oraz kierownik Zespołu Folklorystycznego „Gwoździec” Agata Nadolnik i dyrektor ZCK Kazimierz Dudzik.

Post scriptum

Nasz węgierski partner  ma na swoim terenie fabrykę Samsunga  w której montowane są głównie telewizory tej marki z przeznaczeniem na rynek Europy Środkowej i Wschodniej. Montownia daje zatrudnienie nie tylko miejscowym, ale i pracownikom z okolicznych wiosek i miast, natomiast dla budżetu Jászfényszaru z tytułu należności podatkowych bardzo pokaźne wpływy.  Nie wdając się w większe szczegóły, te wpływy są znacznie wyższe niż roczny budżet Gminy Zakliczyn po stronie dochodów.  Mamy więc za partnera bogaty samorząd, który nie musi się martwić o to, skąd wziąć pieniądze na funkcjonowanie miasta i na inwestycje, bo je ma.  Nie wszyscy na Węgrzech mają takie szczęście, bo co prawda rząd premiera Victora Orbána umorzył samorządom wszystkie długi, to z drugiej strony wprowadził restrykcyjne zasady zapobiegające ponownemu zadłużaniu. Efekt jest taki, że bogaci się rozwijają, a biedni czekają na lepsze czasy. Faktem jest, co przyznają sami Węgrzy, że to posunięcie uzdrowiło finanse publiczne państwa.