Serwis Info

Multithumb found errors on this page:

There was a problem loading image 'images/stories/news3/jaszfenyszaru kolage.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/jaszfenyszaru kolage.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/ratusz w jaszfenuszaru.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/ratusz w jaszfenuszaru.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/jaszfenyszaru.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/jaszfenyszaru.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/lehel.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/lehel.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/wntrze domu kisa.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/wntrze domu kisa.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/po podpisaniu prorozumienia.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/po podpisaniu prorozumienia.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/dziedziniec szkoy.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/dziedziniec szkoy.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/dom j kissa.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/dom j kissa.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/pomnik.jpg'
There was a problem loading image 'images/stories/news3/pomnik.jpg'

 

Zgodnie z obietnicą, proponuję abyśmy teraz zapoznali się z historią naszych węgierskich przyjaciół z  Jászfényszaru. Historia ta jest związana z dziejami perskiego plemienia Jazygów (Jaszság), które z rejonów dzisiejszego Iranu przywędrowało na Wielką Nizinę Węgierską w XIII wieku, oferując królowi Węgier wierną służbę wojskową, w zamian za to zasiedlając środkową część wschodnich Węgier w międzyrzeczu Dunaju i Cisy, na zachód od Cisy. Jazygia (Jaszság) stanowi region etnograficzny z głównym ośrodkiem administracyjnym i kulturalnym Jászberény (około 30 tysięczne miasto wielkości Bochni). Węgierscy panujący obdarzyli  Jazygów szczególnymi przywilejami. Przez stulecia, niezależnie od królewskich okręgów wojewódzkich, żyli na terenie autonomicznym i jako  wolni ludzie gospodarowali na uprawnej ziemi.

 

Różne i burzliwe były dzieje miłujących ponad wszystko wolność Jazygów, w tym panowanie tureckie na początku XVIII wieku, sprzedaż Jazygii Zakonowi Rycerzy Niemieckich. O tym jak cenili sobie wolność świadczy pewien historyczny i niecodzienny fakt, a mianowicie to, że Jazygowie postanowili wszelkimi siłami odzyskać wolność, w tym celu  zadłużając się, uzbierali tyle pieniędzy, aby móc zapłacić kwotę  równą cenie sprzedaży. 1745 roku cesarzowa Maria Teresa przywróciła im  autonomię i ziemię. Było to wydarzenie zwane redempcją, czyli tzw. „wykupieniem się”, a uznaje się to za szczególny fakt w historii węgierskiej. Szacunek do własnej historii przejawia się nie tylko w kultywowaniu dziedzictwa kulturowego przejawiającego się w działalności zespołów ludowych i tradycji wojskowych (znani nam i goszczący w Zakliczynie kilka lat temu Huzarzy), w działalności stowarzyszeń, zwanych tam organizacjami cywilnymi, ale w pieczołowicie dokumentowanej historii. W Jászberény znajduje się w Muzeum Jazygii założone w 1873 roku, w którym pięknie przedstawiona jest wędrówka Jazygów na Nizinę Węgierską, działalność gospodarcza i kulturalna plemienia oraz cenne zabytki kultury materialnej -  a wśród nich jeden z węgierskich zabytków narodowych - róg Lehela - symbol i wielka świętość Jazygów ( na zdjęciu z lewej ). Ciekawostką jest, że Jászberény bywa wskazywane jako miejsce pochówku wodza Hunów Attyli, ale dla nas bodaj jeszcze większą ciekawostką jest to, że do dziś niemal wszystkie miasta i wioski Jazygii pierwszy człon nazwy zaczynają od Jasz. Stąd podróżując przez Jazygię napotykamy Jászágó, Jászalsószentgyörgy , Jászapáti, Jászárokszállás ,Jászberény, Jászboldogháza , Jászdózsa , Jászfelsőszentgyörgy , Jászivány , Jászjákóhalma , Jászkisér , Jászladány , Jászszentandrás , Jásztelek, Jászfényszaru. Tylko trzy miejscowości odstępują od tej zasady, a mianowicie; Alattyán, Pusztamonostor i Jánoshid. Miasto Jászfényszaru liczące ponad 5 880 osób (jedno z czterech w Jazygii) położone jest kilkanaście kilometrów na północny zachód od stolicy Jazygii na nizinnym terenie ponad 76 km². Obok miasta płynie rzeczka Zagyva.  W 2008 roku Jászfényszaru obchodziło 575 rocznicę lokacji. Na uroczystość tą została zaproszona delegacja naszego samorządu z burmistrzem Kazimeirzem Kormanem na czele, który z burmistrz Martą Czegledi podpisał nową umowę partnerską pomiędzy oboma Gminami. Podczas tych uroczystości miałem przyjemność wygłosić wykład na temat historii Zakliczyna w związku z naszymi obchodami 450-lecia lokacji miasta. Wróćmy tymczasem do opowieści o naszym partnerskim mieście z Węgier - Jászfényszaru.  Z powyższego wstępu wiemy już, że  pierwszy człon nazwy miasta to oczywiście nazwa plemienia Jazygów (Jasz), natomiast druga część nazwy, jak utrzymują miejscowi historycy, wywodzi się od lśniącego rogu jelenia, który znaleźli tutaj pierwsi osadnicy. Głównym zajęciem założycieli osady było rolnictwo i w znakomitej większości dziejów Jászfényszaru było osadą wiejską. Jakiś czas po wykupieniu od Marii Teresy osada uzyskała prawa miejskie, ale na początku XX wieku zrzekła się ich, ze względu na koszty, którym biedne miasto nie mogło sprostać. Ponownie miastem Jászfényszaru jest od 1993 roku. Od początku lat 90 - tych, dzięki inwestycjom zagranicznym (wspomniany we wcześniejszym artykule Samsung, także inwestor austriacki), ale też dzięki utworzeniu przez miejscowy samorząd Parku Inwestycyjnego na terenie ponad 40 hektarów, miasto się rozwija i zmienia oblicze, co wzbudza podziw, ale też i zazdrość sąsiednich miejscowości. W ostatniej dekadzie wyremontowany został były pałacyk biskupi, zmodernizowana miejscowa szkoła i dom kultury, powstało centrum logistyczne, a podczas ostatniego pobytu zauważyłem nowo oddaną do użytku ścieżkę rowerową biegnącą wzdłuż głównej ulicy miasta. Miastem rządzi od lat dr Marta Czegledi, niewielkiej postury, bardzo energiczna i budząca respekt wśród podwładnych pani burmistrz. Nieopodal centrum miasta, przy jednej z ulic bocznych, które pod kątem prostym odchodzą od głównego traktu znajduje się muzeum - dom miejscowego nauczyciela Józefa Kiss'a, wybudowany w 1924 roku. Dom, w którym zgromadzone są przedmioty powszechnego użytku z przełomu XIX i XX wieku jest w pewnym sensie odpowiednikiem naszego, zakliczyńskiego Domu Pod Wagą. Utrzymaniem domu - muzeum zajmuje się miejscowy samorząd, a zarządza nim Towarzystwo Ludowe. Jászfényszaru jest też siedzibą parafii rzymsko - katolickiej. Kiedy blisko 10 lat temu po raz pierwszy byliśmy na niedzielnej mszy świetej, uczestniczyło w niej kilkunastu wiernych. Podczas ostatnich wizyt zauważalna jest bardzo znaczna poprawa. Dziś kilkanaście osób to służba ołtarza, a kościół wypełnia się prawie po brzegi, choć tylko na jednym niedzielnym nabożeństwie. Dla tych, których zainteresował ten krótki rys o partnerskim mieście Miasta i Gminy Zakliczyn, polem witrynę internetową miasta i zamieszczoną tam galerię, jej adres to: www.jaszfenyszaru.hu