Jak sobie radzą z pracą nad tworzeniem miejscowości tematycznej grupy inicjatywne mieszkańców: Gwoźdzca, którego nie trzeba przedstawiać i niedoceniana dotychczas Ruda Kameralna? Z czego mogą być szerzej znane, z jakiego powodu mogą tam w niedalekiej przyszłości częściej witać goście? Sprawozdanie z systematycznej pracy opatrzonej wielkim zaangażowaniem piszą mieszkańcy. Co im się udało? Z czego są dumni? Jakie wyzwania przed nimi?
Ruda Kameralna - jak było
Jeszcze kilka lat temu o Rudzie Kameralnej mało kto słyszał... mała wieś z zaniedbanymi drogami, bez zasięgu, jak się mogło wydawać bez perspektyw - tak właśnie była postrzegana nasza miejscowość. W przeciągu roku, dzięki projektowi Miejscowości Tematyczne Fundacji Biuro Inicjatyw Społecznych, który był szansą - ta skromna wieś dzięki mieszkańcom znalazła się w centrum zainteresowania.
Systematyczne, spotkania z animatorką miejscowości tematycznych Fundacji BIS stały się niedzielnym rytuałem. Dzięki pozytywnej energii, jaka się wytworzyła mieszkańcy z coraz większym entuzjazmem odnoszą się do całego przedsięwzięcia, w którym dzielnie uczestniczą –wymyślają, dyskutują, tworzą wizje. Właśnie na jednym z takich spotkań, podczas którego przyglądaliśmy się zasobom naszej wsi, zrodził się ten oryginalny temat przewodni.
„Ruda Kameralna - wioska pozytywnie zakręcona”
Sama nazwa - z jednej strony „kameralna”, z drugiej „zakręcona” bo dziwna. „Zakręcenie” widoczne jest w położeniu geograficznym i historycznym (otoczenie zamkami, rzekami, powiązanie najdłuższą siecią dróg asfaltowych) jak również przyrodniczym (rzadkie gatunki fauny i flory). Największym bogactwem Rudy są mieszkańcy, którym leży na sercu dobro wspólne, chęć bycia razem. - Temat opowiada o ludziach, którzy tu zamieszkują, o ciekawych historiach z życia wsi i o samych mieszkańcach, o emocjach, które wywołuje kontakt z nimi i otaczającą nas przyrodą. Mamy tutaj kopalnie nie tylko rudy żelaza ale „kopalnię” ludzi pozytywnie zakręconych. Mieszkają tu ludzie z pasją, z poczuciem humoru, którzy swoją energią potrafią zarażać innych. Trzeba to poczuć. – mówi Bernadeata Stanuszek, pracowniczka Świetlicy, Zakliczyńskiego Centrum Kultury.
Zaangażowanie i determinacja grupy mieszkańców pozwoliły na powołanie w tym roku oddziału Stowarzyszenia „Klucz”. Chcemy budować nowy wizerunek Rudy Kameralnej, organizować czas wolny dzieci i młodzieży, poznawać kulturę i tradycje i aktywnie promować turystykę w naszej gminie. Najważniejsza dla nas jest wiara we własne wartości i budowanie więzi wśród mieszkańców"- mówi Małgorzata Płonka – Prezeska Oddziału „Kameralni”. Ruda Kameralna zasłynęła w tym roku dzięki zajęciu fenomenalnego, II miejsca podczas dożynek w Charzewicach. Gaża z wygranej została wykorzystana na doposażenia świetlicy. Sukcesy, które udało się osiągnąć w ostatnim roku można by mnożyć. Te wymienione to tylko garstka tego, co dzięki integracji mieszkańców osiągnęliśmy, a które nas zmobilizowały i zachęciły do dalszego promowania Rudy Kameralnej – podkreśla Małgorzata.
Kto może się „zakręcić” na Rudzie?
Temat „pozytywnego zakręcenia” skierowany jest przede wszystkim dla ludzi pragnących oderwać się od codziennych trosk, ceniących sobie dobrą zabawę i poczucie humoru, a także kontakt z przyrodą. Swoje miejsce znajdą tutaj osoby chcące poczuć adrenalinę, przeżyć przygodę i poznać ludzi o podobnych zainteresowaniach. Pobyt w wiosce „pozytywnie zakręconej” pozwoli spojrzeć na świat z dystansem, poczuć się przez chwilę jak dziecko i wrócić odmienionym. Oferta turystyczna będzie przygotowywana „pod klienta”, stąd też każdy znajdzie coś dla siebie.
Co przed nami?
Robert Ogórek, sołtys mówi o wyzwaniach - Po pierwsze chciałbym podtrzymać aktywność mieszkańców na tak dobrym i wysokim poziomie jaki jest teraz w: Radzie Sołeckiej, Świetlicy, "Kameralnych". Drugim wyzwaniem na najbliższe pół roku to przygotowanie naszej miejscowości na przyjęcie pierwszych grup turystów, stworzenie atrakcyjnej i oryginalnej oferty dla nich. Liczę na współprace z partnerami takimi jak ZCK, LGD, gospodarstwami agroturystycznymi, Urzędem Gminy. Największym wyzwaniem jest zmiana myślenia wśród mieszkańców aby uwierzyli, że los wsi jest w naszych rękach. Najlepszym przykładem jest miejscowość tematyczna- Aniołowo z Warmii i Mazur, gdzie na 200 mieszkańców nie ma ani jednej osoby bezrobotnej.
Gwodździec - co odkryliśmy oprócz tego co już mamy
- Największym osiągnięciem pracy nad miejscowością tematyczną w Gwoźdźcu jest zwiększenie aktywności mieszkańców, którzy dostrzegli możliwości rozwoju i promocji naszego pięknego Gwoźdźca. To bardzo ważny przełom i ogromny potencjał do wykorzystania. Do tej pory w trakcie spotkań z animatorką Fundacji BIS rozmawialiśmy o tym co posiadamy i co jest dla nas charakterystyczne, a niekoniecznie wybrzmiewa: m.in. uzdolnieni ludzie, piękna przyroda, miejsca historyczne warte obejrzenia. W oparciu o posiadane zasoby stworzyliśmy zarys oferty turystycznej, nad którą cały czas jeszcze pracujemy – mówi Ewelina Siepiela – uczestniczka Szkoły Animatorów Miejscowości Tematycznej i uczestniczka spotkań.
Nawiązaliśmy współpracę z mieszkańcami Melsztyna i stworzyliśmy Komitet Społeczny na rzecz rozwoju Gwoźdzca i Melsztyna - złożyliśmy projekt na dofinansowanie ścieżki spacerowo-dydaktycznej do Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Podczas warsztatów stolarskich wykonano tablice drewniane z nazwami „przysiółków”, które ozdobią Gwoździec wiosną 2014r. Zbieramy eksponaty do muzeum dawnych narzędzi gospodarczo-rolniczych oraz prowadzimy rozmowy w sprawie wykupu starej kuźni, która do dnia dzisiejszego zachowała się w całości wraz z oprzyrządowaniem. Zorganizowaliśmy również Muzyczny Piknik Integracyjny, który miał na celu promocję młodych talentów muzycznych z naszej miejscowości.
- Dzięki wspólnej pracy nad miejscowością tematyczną nawiązuje się lepsza współpraca między mieszkańcami, dla których celem staje się rozwój i promocja wsi, ożywia się życie społeczne i kulturalne. Takie wspólne działania uświadamiają, że życie może być ciekawe, że pracując razem możemy więcej i że od nas coś zależy. Na pewno udział w tworzeniu miejscowości tematycznej pozwoli na wzmocnienie wiary we własne siły, odkrycia drzemiących w nas zdolności – mówi Basia Gamon, uczestnicząca w spotkaniach od początku.
- Od jakiegoś czasu dzięki pracy nad miejscowością tematyczną ciągle dzieje się coś nowego. Opracowujemy ważne informacje związane z naszą miejscowością by wykorzystać je do promocji, organizujemy warsztaty i tak już na dzień dzisiejszy wiele z naszych mieszkanek wie jak np. zrobić torebkę z filcu. Mamy panie, które świetnie gotują. Pracujemy również nad imprezami cyklicznymi, które będą się kojarzyły z naszą miejscowością tematyczną – mówi sołtys Gwoźdźca Danuta Siepiela.
Docenić kobiety i ich rolę – wyjątkowość i codzienne zaangażowanie
Nie jest łatwo znaleźć temat ambitny i niebanalny mając wiele bogactw, jak w Gwoźdźcu. Padały różne propozycje tematów: m.in. wioska historii i tradycji, kraina wszech -czasów. W trakcie dyskusji nad tematem przełomem było to jak ktoś celnie zauważył, że ciągle mówimy o kobietach współczesnych i tych ważnych w historii Gwoźdźca: a to patronka parafii Św. Katarzyna, a to znalezione podczas wykopalisk, prehistoryczne jabłko kojarzące się z pierwszą kobietą - Ewą z raju, legendy melsztyńskie związane z żonami właścicieli Melsztyna, mnóstwo obrzędów, w których prym wiodą kobiety: wyskubek, przeprowadziny, czy wicie wieńca dożynkowego. I wreszcie kobiety współczesne Sołtys – Danuta Siepiela, Agata Nadolnik - założycielka i opiekunka zespołu Folklorystycznego „Gwoździec” i „ciche bohaterki”– cudowne, świetnie zorganizowane mieszkanki Gwoźdźca, które na co dzień organizują życie rodzinne kiedy mężowie wyjeżdżają do pracy. I tak wspólnie zdecydowaliśmy, że ta „kobieta” i jej zaangażowanie, troska o rodzinę, a także współczesna rola kobiety – jest tym co jest prawdziwe i co do nas pasuje.
Gwoździec - wioska pod kobiecą ręką – temat, który daje wiele możliwości
Chcemy stać się interesującym miejscem dla osób lubiących aktywnie spędzać wolny czas, chcących odpocząć od zgiełku miasta, w ciekawy sposób zapoznać się z historią i tradycjami Gwoźdźca np. poprzez gry terenowe, warsztaty rękodzielnicze, warsztaty tańca ludowego czy wypiek domowego chleba „na łopacie”. Ofertę chcemy skierować zarówno do pań jak i panów. Być może chcących w niekonwencjonalny sposób spędzić wieczór panieński czy kawalerski na łonie natury, wśród ruin zamku melsztyńskiego z „białą damą” w tle. Temat ciekawy, ponadczasowy, inspirujący i stwarzający ogromne możliwości przy opracowywaniu oferty turystycznej nie tylko dla kobiet.
Wyzwania
Silnie zaangażowaliśmy się w tworzenie naszej miejscowości i z każdym dniem stawiamy sobie nowe wyzwania, w najbliższym czasie chcielibyśmy dopracować naszą ofertę turystyczną tak by była atrakcyjna dla osób przyjezdnych. Kolejne wyzwania to pozyskanie środków na zakup kuźni oraz przygotowanie jej do zwiedzania oraz znalezienie miejsca na siedzibę muzeum dawnych narzędzi gospodarczo-rolniczych. W tym roku chcemy również zorganizować pierwszą z cyklicznych imprez – „Wspólne kolędowanie”.
Projekt „Miejscowości tematyczne w Małopolsce” jest inicjatywą partnerską realizowaną przez Fundację Biuro Inicjatyw Społecznych, Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych ESWIP oraz Małopolską Sieć LGD. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Partnerami w gminie Zakliczyn są: Zakliczyńskie Centrum Kultury, Stowarzyszenie „Klucz”, Lokalna Grupa Działania „Dunajec – Biała”, Gmina Zakliczyn.
Autorki artykułu: Bernadeta Stanuszek (Ruda Kameralna), Małgorzata Płonka (Ruda Kameralna), Ewelina Siepiela (Gwoździec), Barbara Gamon (Gwoździec), Anna Pasieka - animatorka, Fundacja Biuro Inicjatyw Społecznych.
