Prawo do informacji jest jednym z praw człowieka. Nie jest jednak klarowne umiejscowienie w systemie praw człowieka prawa do żądania informacji o działalności władz ze związanym z nim pozytywnym obowiązkiem państwa do zrealizowania takiego żądania. Wydaje się, że pogląd dominujący można opisać jako dążenie do wyinterpretowania jednorodnego prawa człowieka do dostępu do informacji od władz w nawiązaniu do art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych czy art. 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Warto zauważyć, że również na gruncie polskiej Konstytucji można rekonstruować związek wynikowy pomiędzy art. 54 a art. 61. Uznanie, że mamy do czynienia z realizacją prawa człowieka, a nie przywileju nadanego przez państwo, ma niesłychanie duże znaczenie z punktu widzenia praktycznego stosowania uregulowań o dostępie do informacji publicznej. Jeśli realizujemy (jako organ władzy) prawo człowieka, to jesteśmy zobowiązani stosować przepisy regulujące to prawo ze szczególną ostrożnością, tak by wszelkie wątpliwości rozstrzygać zgodnie z zasadą in dubio pro libertate, na korzyść prawa i uprawnionych.
W pierwszej połowie 2012 roku Fundacja Instytut Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka w Krakowie przeprowadziła monitoring dostępu do informacji publicznej na tzw. wniosek w 182 urzędach gmin województwa małopolskiego. Monitoring był pierwszym etapem projektu „Przyjazny Urząd – dostęp do informacji publicznej na wniosek w urzędach gmin i miast województwa śląskiego i małopolskiego”, który Fundacja Stańczyka realizuje wspólnie ze Stowarzyszeniem Bona Fides przy wsparciu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Głównym celem dwuletniego projektu jest poprawa standardów udostępniania informacji publicznej, a co z a tym idzie – zwiększenie liczby rzetelnych odpowiedzi na wnioski o informację publiczną oraz zmniejszenie liczby praktyk, które są niezgodne z ustawą o dostępie do informacji publicznej. Przeprowadzony monitoring składał się z trzech części: analizy dokumentacji, analizy odpowiedzi na wnioski pisemne (list i e-mail wysłany przez „tajemniczego klienta”) oraz badania telefonicznego. Analiza była prowadzona przy użyciu opracowanego na potrzeby projektu narzędzia badawczego w postaci kwestionariuszy. W oparciu o wyniki badania został sporządzony ranking przejrzystości urzędów gmin województwa małopolskiego. Najbardziej przejrzystym urzędem w gminach województwa małopolskiego okazał się Urząd Miejski w Andrychowie, który z 27 punktami został samodzielnym zwycięzcą rankingu opublikowanego przez Fundację Instytutu Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka. Urząd Miejski w Zakliczynie z 23 punktami został sklasyfikowany na 24 miejscu w Małopolsce. Poniżej publikuję ranking dziesiątki przejrzystych urzędów „po sąsiedzku z Zakliczynem”:
1. Dębno i Ryglice – po 24 pkt – 14 miejsce w Małopolsce
2. Zakliczyn – 23 pkt – 24 miejsce w Małopolsce
3. Tuchów – 20 pkt – 64 miejsce w Małopolsce
4. Gromnik – 19 pkt – 72 miejsce w Małopolsce
5. Pleśna – 15 pkt – 111 miejsce w Małopolsce
6. Gródek n/Dunajcem – 13 pkt – 132 miejsce w Małopolsce
7. Wojnicz – 11 pkt – 140 miejsce w Małopolsce
8. Ciężkowice i Czchów – po 9 pkt – 158 miejsce w Małopolsce
